Türkçe Öğretiminde Okuduğunu Anlama Stratejilerinin Kullanımı Üzerine Bir İnceleme

Abstract

Okuma eylemi; yazılı, görsel ve elektronik metinler üzerinde dikkat, algılama, hatırlama, anlamlandırma, yorumlama, sentezleme, değerlendirme ve çözümleme gibi zihinsel işlemlerin bir arada gerçekleştiği bir dil becerisi olarak tanımlanmaktadır. Okuma, öğrenme için başvurulan temel bir strateji olduğundan eğitimin her aşamasında geliştirilmesi gereken önemli bir beceridir. Amacı öğrenme olan okuma etkinliğinde esas nokta, seslendirmekten ziyade anlamlandırmak olmalıdır. Çünkü okumada asıl olan anlamadır. Bireyin yaşam boyu gereksinim duyacağı bir beceri olan okumanın geliştirilmesi, okuduğunu anlama stratejilerinin kazandırılmasıyla mümkündür. Bu araştırmada Türkçe ve sınıf öğretmenlerinin uygulama sürecinde hangi okuduğunu anlama stratejilerini kullandıkları tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu amaçla öğretmenlere kullandıkları stratejileri belirtmeleri istenen bir form uygulanmıştır. Formda katılımcılara “Okuduğunu anlama etkinlikleri kapsamında okuma öncesi, okuma sırası ve okuma sonrası hangi stratejileri kullanıyorsunuz?” sorusu yöneltilmiştir. Rize ve Bayburt illerinde görev yapan 39 Türkçe ve sınıf öğretmeni bu araştırmanın çalışma grubunu oluşturmaktadır. Çalışma grubunun belirlenmesinde kolay ulaşılabilir durum örneklemesi kullanılmıştır. Nitel yaklaşıma uygun olarak desenlenen araştırma, betimsel bir nitelik taşımaktadır. Öğretmenlerin yanıtlarından elde edilen veriler, yüzde ve frekans analizleri ile çözümlenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, Türkçe öğretmenlerinin okuma öncesinde en fazla amaç belirleme, görsel yorumlama, ön bilgileri harekete geçirme; okuma sırasında not alma; okuma sonrasında ise soru-cevap stratejisini kullandıkları tespit edilmiştir. Sınıf öğretmenlerinin ise okuma öncesinde en fazla görsel yorumlama; okuma sırasında kelime anlamını bulma; okuma sonrasında ise özetleme stratejisini kullandıkları tespit edilmiştir. Ayrıca araştırmada Türkçe ve sınıf öğretmenlerinin okuduğunu anlama stratejilerini okuma sonrasında daha fazla, okuma öncesinde ise daha az kullandıkları tespit edilmiştir.

Reading is defined as a language skill in which mental processes such as attention, perception, remembrance, interpretation, synthesis, evaluation and analysis are performed together on written, visual and electronic texts. Reading is an essential skill that needs to be developed at every stage of education as it is a fundamental strategy for learning. The main point in reading activity, which aims learning, should be to make a meaningful sense rather than vocalization. Because the main point in reading is comprehending. The development of reading, which is a skill that the individual needs for a lifetime, is possible by acquiring the reading comprehension strategies. In this research, it has been aimed to determine how the Turkish-language and classroom teachers use the reading comprehension strategies during the implementation process. For this purpose, a form has been implemented in which teachers are required to specify the strategies they use. In the form, the participants were asked: "What strategies do you use pre-reading, during reading and post-reading within reading comprehension activities?" 39 Turkish-language and classroom teachers working in Rize and Bayburt are the study group of this study. Convenience sampling method was used to determine the study group. The study, which is designed in accordance with the qualitative approach, has a descriptive quality. The data obtained from teachers' answers were analyzed with percentage and frequency analysis. According to the results of the research, it was found that the Turkish-language teachers use goal setting, visual interpretation strategies before reading, use taking notes strategy during reading, and use the question-answer strategy after reading the most. It was found that the classroom teachers use visual interpretation strategy before reading, use finding the word meaning strategy during reading, and use the summarization strategy after reading the most. In addition, it was found out that the Turkishlanguage and classroom teachers use reading comprehension strategy more often after reading, and less before reading.