Türkiye Florası'na Katkı: Tragopogon porrifolius subsp. eriospermus (Asteraceae; Cichorieae)

Abstract

Tragopogon porrifolius L., Türkiye'den İspanya'ya kadar tüm Akdeniz havzasında doğal olarak yayılış gösteren, bazı üyeleri süs ve yenilebilir bitki olarak yetiştirilen dört taksondan oluşan karmaşık bir tür grubudur. “Flora of Turkey and the East Aegean Islands” adlı eserde tür düzeyinde ele alınan bu takson üzerinde yapılan kapsamlı taksonomik çalışmalar ülkemiz temsilcisinin T. porrifolius L. subsp. eriospermus (Ten.) Greuter olduğunu göstermiştir. Ayrıca yapılan bu çalışmalar ile taksonun ülkemizde Çatalca-Kocaeli, Ergene ve Güney Marmara başta olmak üzere Asıl Ege ve Yukarı Sakarya bölümlerinde 19 farklı alandan kaydedildiği gösterilmiş ancak bunlardan 9’unun şüpheli olduğuna karar verilmiştir. Tragopogon porrifolius subsp. eriospermus iki yıllık, 2n=12 kromozom sayısına sahip diploid otsu bir bitkidir. Gövdeleri genellikle dallanmış taban yaprakları şeritsi ya da mızraksı, gövde yaprakları ise genellikle mızraksı, dilsi çiçekler mor, akenler (sipsela) oluksuz uzun düz gagalı ve gagasının uç kısmının şişkin olmaması ile karakterize edilen bir taksondur. Taksonun akenleri üzerinden yapılan taramalı elektron mikroskobu incelemeleri akenin karpopodiyuma yakın kısımları ile özellikle sırt kısmına denk gelen yerlerinde dil şeklinde çok hücreli süslerin bulunduğu, epidermal hücrelerin antiklinal sınırlarının belirsiz, periklinal yüzeylerinin ise pürüzsüz veya dalgalı-çizgili olduğu belirlenmiştir. Bu çalışma ile T. porrifolius subsp. eriospermus taksonunun Türkiye’deki ayrıntılı korolojisi, genel morfolojisi ve aken mikromorfolojisi ilk kez detaylı olarak incelenmiş ve tanımına önemli katkılar sağlanmıştır.