Bilim insanlarının çocukluk yaşantıları ve bilimsel kariyer süreçleri

Abstract

Mevcut tez çalışmasının amacı, ülkemizdeki başarılı ve uluslararası camiada tanınır bilim insanlarının çocukluk yaşantıları ile bilimsel kariyer süreçlerindeki ortak noktalarını derinlemesine incelemektir. Mevcut tez çalışması nitel araştırma yöntemi olan olgu bilim desenine göre tasarlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 15 farklı üniversitede görev yapan toplamda 30 bilim insanı oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Veriler, 2016-2017 yılları arasında katılımcılarla yüz-yüze ya da online görüşmeler yoluyla toplanmıştır. Elde edilen veriler yazıya döküldükten sonra betimsel analiz yöntemine tabi tutulmuştur. Bu verilerden hareketle, halihazırda bilim insanı olan katılımcıların çocukluk yaşantılarında "kendi oyuncağını üretme" ile "araştırma ve incelemeye yönelik etkinlikler açısından doğada serbestçe vakit geçirme" vb. özelliklerin ön plana çıktığı belirlenmiştir. Diğer taraftan katılımcıların erken çocukluk yıllarını da içine alacak şekilde zamanın ve kültürel bağlamın bir sonucu olarak bilim insanı olma fikrinin ilgili yıllarda baskın bir şekilde ortaya çıkmadığı; bilim insanı olma ve kariyere yönlenmenin çoğunlukla üniversite yıllarında belirgin hale geldiği sonucuna ulaşılmıştır. Bu bağlamda her ne kadar erken çocukluk yıllarındaki yaşantıların özelliği bilimi sevmek ve ona ilgi duymak açısından önemli olsa da, bilim insanlarıyla ortak yaşantıya sahip olmanın – birlikte vakit geçirmenin esas teşvik edici faktör olduğu ortaya çıkmıştır. Buradan hareketle açıklanan yaşantıları bireylere kazandırabilecek öğrenme ortamlarının tasarlanması ve formal okul zamanının içinde ya da dışında uygulanması önerilmektedir. The purpose of this thesis study is to deeply investigate the childhoods of successful and internationally well-known scientists in our country and the commonalities of their scientific career processes. The current thesis has been designed employing a qualitative research method, phenomenology. The participants were a total of 30 scientists working at 15 different universities. A semi-structured interview form was used as a data collection tool. Data were collected using face-to-face or online interviews during 2016-2017. After transcribing the data, data was analyzed using descriptive analysis. Based on the data, "designing own toy" and "spending time freely in the nature for research and inquiry activities" features became prevalent in participants' childhoods. Moreover, it is found that because of time that contains participants' childhoods and cultural context, the idea of becoming a scientist did not arise in the relevant years, becoming a scientist and directing towards a career becomes prevalent during university years. Although the early childhood experiences are important for loving science and becoming interested in science, having common experiences with scientists-spending time together is the main stimulating factor. Thus, it is suggested to design learning environments that will make individuals gain such experiences and apply in formal school time or outdoors.