Yeni dini hareketler ve şiddet

Abstract

Yeni dini hareketler (YDH'ler)'in tarih sahnesine çıkmasından bu yana, onlarla ilgili pek çok mesele araştırma konusu olmuştur. Ayrıca, bazı grupların zaman zaman cinayet ve toplu intihar gibi şiddet eylemleriyle gündeme gelmeye başlamasıyla birlikte, yeni dini hareketlerin şiddetle ilişkisi de temel tartışma konularından biri haline gelmiştir. Bu çalışmada yeni dini hareketler ve şiddet ilişkisi; sergiledikleri şiddet eylemlerinin niteliğinden dolayı "büyük beş" olarak isimlendirilen Halkın Tapınağı, Branch Davidian, Güneş Tapınağı, Cennetin Kapısı ve Aum Shinrikyo hareketleri üzerinden iki ana başlık altında incelenmiştir. Birinci bölümde; ilk olarak şiddetin tanımlanması, kaynakları ve meşrulaştırılması meselesi ele alınmakta, ardından geleneksel dinlerdeki şiddet unsurlarına değinilmektedir. Bu noktada, konunun açıklığa kavuşturulmasına katkı sağlaması amacıyla din-şiddet ilişkisi hakkındaki bazı teorilere de yer verilmektedir. Bunun akabinde söylemlerinde barış ve şiddet vurgusuna rastlanılan hareketler örneklendirilmekte ve şiddet olaylarının görüldüğü gruplar kendi aralarında bir tasnife tabi tutulmaktadır. Son olarak ise şiddetle anılan beş büyük hareketin genel bir portresi çizilmektedir. İkinci bölümde; öncelikle YDH'lerin şiddete ilişkin söylemlerine atıfta bulunulmakta, ardından teolojik unsurlardan sosyo-kültürel, ekonomik ve siyasal etkenlere kadar YDH'lerin şiddete yönelmesinde rol oynayan faktörler sıralanmaktadır. Daha sonra YDH'lerin hem kendi üyelerine hem de grupları dışında kalan ötekilere yönelik ne tür şiddet uygulamalarına başvurduğu üzerinde durulmaktadır. Araştırma sonucundaki bulgulara göre; bazı YDH'lerin çeşitli faktörlerin etkisiyle şiddete yöneldiği tespit edilmiştir. Bununla birlikte YDH'ler tarafından uygulanan şiddetin, dışarıda kalanlardan daha ziyade üyeleri hedef aldığı fark edilmiştir. Ayrıca YDH'lerdeki şiddet türlerinin hakaret, aşağılama, tehdit etmeden ekonomik ve cinsel açıdan istismar etme, dövme, öldürme ve intihara teşvik etmeye varıncaya kadar oldukça geniş bir yelpazede çeşitlilik arz ettiği görülmüştür. Anahtar Kavramlar: Yeni Dini Hareketler, Şiddet, İntihar, Cinayet. Since the emergence of new religious movements (NRMs), the many issues concerned with them have been studied. Although some of these movements come to the fore by spectacular acts of violence such as murder and mass suicide, the relationship between them and violence has become the major topic of conversation. In this study, new religious movements and violence relationship is examined under two main headings on the basis of Peoples Temple, Branch Davidian, Solar Temple, Heaven's Gate and Aum Shinrikyo, which are called as the "big five" because of the nature of their violence acts. In the first section, there are three main headlines: the fact of violence, the relation between religion and violence, and new religious movements in the context of violence. In the second section, firstly it is mentioned from violence discourses of some NRMs, then is arranged the factors that lead to NRMs from theological elements to socio-cultural, economical and political causes. Later, it is emphasized the types of violence that NRMs apply to both their members and outsiders. Our findings show that some NRMs have tended towards violence with the effect of the various factors; the violence acts of NRMs have aimed at the members of these groups rather than the outsiders; and the types of violence in NRMs have varied a wide range from insult, humiliation and threatening to abuse, beating, killing and suicide. Key Words: New Religious Movements, Violence, Suicide, Homicide.