Ali Haydar Efendi'nin Dürerü'l Hükkâm Şerhu Mecelleti'l Ahkâm adlı eserinde makâsıd ve maslahat

Abstract

Son dönem Osmanlı hukukçularından olan Ali Haydar Efendi'nin kaleme aldığı Dürerü'l Hükkâm Şerhu Mecelleti'l Ahkâm adlı eserin külli kaideler bölümünde yer alan maddeleri makasıd ve maslahat bağlamında ele alan bu tez çalışması üç ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde müellif Ali Haydar Efendi'nin hayatı ve eserleri anlatılmıştır. Ayrıca Mecelle ve külli kaideler ile ilgili yeterli açıklamalar yapılmıştır. İkinci bölümde şari'in tayin ettiği hükümlerin gayesi ve insanlar için nihai olarak sağladığı maslahatı konu edinen ve İslam hukukunda önemli bir yer tutan makâsıd ve maslahat başlıkları ana hatlarıyla ele alındı. Makâsıd ve maslahat kavram ve terim olarak incelendikten sonra, makâsıdın kendisine duyulan ihtiyacın önemi açısından kısımları üzerinde duruldu. Sonrasında maslahat ile zaruret-ihtiyaç ilişkisine kısaca yer verilerek ikinci bölüm tamamlanmıştır. Üçüncü bölümde ise ilk olarak eserin külli kaideler bölümünde yer alan makâsıda yönelik belli başlı kaideler tespit edilmiş ve bu kaideler bir kısım hükümler ve ilkeler başlığı altında incelenmiş ve birkaç örnekle izah edilmiştir. Sonrasında söz konusu maddelere dair müellifin yaptığı açıklamalar incelenmiş ve genel ilkelerden yola çıkılarak bu açıklamaların makâsıd ve maslahat bağlamında ne ifade ettiği ele alınmıştır. This thesis is consist of three main parts which discusses the items of külli kaideler as betweem the makasıd and maslahat in Dürerü'l Hükkâm Şerhu Mecelleti'l Ahkâm whose author is Ali Haydar Efendi. Part one relates about the life of Ali Haydar Efendi and his works. Additionally, there is enough clarification about Mecelle and külli kaideler. In the second part, the aim of Gari and utilities of rules for people are explained. The title of makasıd and maslahat are clarified which are very important in Gslam Hukuku. Firstly, concepts and terms of makasıd and maslahat are observed, then the importance of the necessity of aim is emphasized. Second part is completed by explaining the association between maslahat and zaruretihtiyaç briefly. In the third part, firstly, the main makasıd of the part of külli kaideler are stated, they are explaining by sampling. Secondly, the author?s explanations about the text are observed. His observation about makasıd and maslahat is read