Bazı izokinolin içeren ftalosiyaninlerin mikrodalga yardımlı sentezi, karakterizasyonu ve fotosensitizer özelliklerinin incelenmesi

Abstract

Ftalosiyaninler daha çok boya ve pigment olarak kullanılmalarına rağmen son zamanlarda farklı kullanım alanlarında bu maddelere olan ilgi gittikçe artmaktadır. Suda çözünebilme özelliği, kan dolaşımına direkt olarak enjekte edilebilmeyi sağladığından fotodinamik terapide fotosensitizer olarak kullanılabilmesi için avantaj sağlamaktadır. Bu çalışmada izokinolin türevleri içeren çeşitli metaloftalosiyaninlerin (Co, Ni, Cu, Zn) sentezi ve karakterizasyonu gerçekleştirilmiş, kanserin fotodinamik terapisinde kullanma potansiyeli olan çinko ftalosiyaninlerin fotosensitizer özellikleri incelenmiştir. Çalışmanın ilk aşamasında, eugenol?ün asidik ortamda asetonitril ile Ritter reaksiyonu sonucu halka kapanmasıyla, izokinolin bileşiği I sentezlendi. Daha sonra bu madde sırasıyla 4-nitro ftalonitril ve 4,5-dikloro ftalonitril ile DMF içerisinde K2CO3 varlığında reaksiyona sokularak (1 ve 2) bileşikleri elde edildi. Çalışmanın diğer kısmında ise metalli ftalosiyaninlerin (1a-d ve 2a-d) mikrodalga yardımlı sentezleri gerçekleştirildi ve çinko içeren komplekslerin (1d ve 2d), 120 °C?de dimetilsülfat ile reaksiyonu sonucu suda çözünebilir kuaterner ftalosiyaninler (Q1d ve Q2d) elde edildi. Ftalosiyaninler etil alkol, etil asetat, aseton gibi çözücülerde yıkanarak saflaştırıldı. Mikrodalga yardımlı sentez metodu tepkime süresini azaltmakta ve ürün verimini artırmaktadır. Sentezlenen ftalosiyaninler (1a-d ve 2a-d) DMF ve DMSO?da, (Q1d ve Q2d) ise su, metanol, DMF ve DMSO?da çözünmektedir. Çalışmanın son kısmında ise sentezlenen çinko ftalosiyaninlerin (1d, 2d, Q1d ve Q2d) PDT ile kanser tedavisinde kullanılma potansiyellerinin tayini için agregasyon ve fotokimyasal özellikleri DMSO içerisinde incelendi. Elde edilen tüm bileşiklerin yapıları elementel analiz, 1H-NMR, 13C-NMR, UV-Vis, MS, TG/DTA ve FT-IR spektrumları ile açıklanmıştır. Anahtar kelimeler: Suda Çözünür Ftalosiyanin, Fotodinamik Terapi, Fotosensitizer, Agregasyon, Mikrodalga Although phthalocyanines are extensively used as dyestuffs and pigments, interest in these materials for more applications has grown dramatically in recent years. Water solubility feature provides an advantage due to the fact that they can be injected directly into the bloodstream to be used as fotosensitizer in photodynamic therapy. In this study, new metallophthalocyanines (Co, Ni, Cu, Zn) containing isoquinoline derivative were descibed. Photosensitizer properties of zinc phthalocyanines having potential use of cancer?s photodynamic therapy were investigated. Firstly, compound (I) was synthesized by the Ritter reaction of eugenol with acetonitrile in the acidic condition. Then this compound was reacted with 4-nitro phthalonitrile and 4,5-dichloro phthalonitrile to give compounds (1 and 2) in the presence of K2CO3 in DMF. Secondly, metallophthalocyanines (1a-d and 2a-d) were synthesized by microwave-assisted and quaternary phthalocyanines (Q1d and Q2d) were synthesized at 120 °C by the reaction of dimethyl-sulfate and zinc-containing complexes (1d and 2d). The purification of phthalocyanines were carried out by washing solvents such as ethyl alcohol, ethyl acetate and acetone. Microwave-assisted synthesis method reduces the reaction time and increases reaction yield. Synthesized phthalocyanines (1a-d and 2a-d) are soluble in DMF and DMSO and synthesized phthalocyanines (Q1d and Q2d) are soluble in water, methanol, DMF and DMSO. In the last, aggregation and photochemical properties of zinc phthalocyanines (1d, 2d, Q1d and Q2d) were investigated in DMSO. The structures were confirmed by elemental analysis, 1H-NMR, 13C-NMR, UV-VIS, TG/DTA analysis, FT-IR and mass spectra. Keywords: Water Soluble Phthalocyanine, Photodynamic Therapy, Photosensitizer, Aggregation, Microwave