Türkiye Ekonomisinde Farklı Enflasyon Rejimlerinin Tespit Edilmesine Yönelik Ekonometrik Bir Analiz

Abstract

Enflasyonun bir topluma ve ekonomiye yüklediği çeşitli maliyetler vardır. Ekonomik yapıyı tahrip eden ve enflasyon oranı yükseldikçe daha da artması beklenen bu maliyetlerin varlığı, fiyat istikrarını sağlamanın önemini açığa çıkarmaktadır. Bu çalışmanın iki amacı vardır. Öncelikle Bai ve Perron (1998, 2003) yapısal kırılma metodunun uygulanmasıyla Türkiye ekonomisindeki göreceli olarak düşük ve yüksek enflasyon rejimlerinin tespit edilmesi amaçlanmaktadır. İkinci olarak, enflasyon oranının oynaklığında (değişkenliğinde) farklı enflasyon rejimlerine göre bir değişiklik olup olmadığı araştırılmaktadır. Yapısal kırılma analizi sonuçları enflasyon oranında iki kırılma olduğunu göstermektedir. İlk kırılma 1977 yılında gerçekleşmiştir. Bu kırılma ile birlikte Türkiye ekonomisi sürünen enflasyon rejiminden, yüksek enflasyon rejimine geçmiştir. İkinci kırılma 1999 yılında gerçekleşmiştir. Bu kırılma ile birlikte, enflasyon oranı düşmesine rağmen, Türkiye ekonomisi halen daha yüksek enflasyon rejimindedir. Oynaklık analizi sonuçları ılımlı (yüksek) enflasyon rejimlerinin göreceli olarak düşük (yüksek) enflasyon oynaklığı ile ilişkili olduğunu göstermiştir. Dolayısıyla Türkiye ekonomisine ilişkin farklı enflasyon rejimleri sadece ortalama enflasyon oranları itibariyle değil aynı zamanda enflasyon varyansı itibariyle de farklılaşmaktadır. Tespit edilen yapısal kırılma tarihleri merkez bankası bağımsızlığını, mali disiplini veya bankacılık kesiminin temellerini zedeleyecek politikaların enflasyon oranını artırabileceğini göstermektedir.

Inflation has imposes several costs on a society and an economy. An existence of these costs, which devastate the economy and are expected to increase with increasing inflation rate, reveal the importance of the price stability. This study has two aims. Firstly, relatively low and high inflation regimes of the Turkish economy are determined by applying Bai and Perron (1998, 2003) structural break methodology. Secondly, whether there is a change in the volatility of the inflation rate according to different inflation regimes is investigated. The structural break analysis shows that there are two structural breaks at the inflation rate. The first break is occurred in the year of 1977. With this break, the Turkish economy passed to the high inflation regime from the creeping inflation regime. The second break is occurred in the year of 1999. With this break, although the inflation rate is decreased, the Turkish economy still has been at the high inflation regime. Results of the volatility analysis show that creeping (high) inflation regimes have associated with low (high) inflation volatility. Therefore different inflation regimes of the Turkish economy have differentiated with not only mean inflation rate but also variance of the inflation rate. Structural break dates obtained in this study imply that any policies which have detrimental effects on the independence of the central bank, fiscal discipline or fundamentals of the banking sector might increase the inflation rate.