Ehl-İ Hadis'in kelamî akılcılığa bakışı: İbn Teymiyye'nin Râzî'ye yönelik metodik eleştirileri üzerinden bir okuma

Abstract

Metafiziği anlama çabasında olan İslamî disiplinleri birbirinden ayıran temel unsurların başın- da kullandıkları yöntemler gelmektedir. Benimsedikleri metodik tutum, öncelikle dini metinleri yorumlamalarına daha sonradan da çoğu kez kendi dışındaki zümreleri dışlamalarına sebep olmuştur. Bu ikinci durumun doğmasında özellikle her ilmi disiplinin, mutlak hakikati temsil et- tiği şeklindeki iddiasının etkisinden bahsedilebilir. İslam düşünce tarihi göz önünde bulundu- rulduğunda metot merkezli çatışmanın daha ziyade Ehl-i hadis ve kelamcılar arasında yaşan- dığı söylenebilir. Bu çatışma, her ne kadar şahıslar üzerinden yürütülse de aslında daha deri- ninde zihniyetler arası bir mücadeleden bahsedilebilir. Bu çalışma Râzî ve İbn Teymiyye gibi temel figürler üzerinden söz konusu ihtilafı anlama çabası gütmektedir.

The main element that differentiates Islamic disciplines is the method they use in an effort to understand metaphysics. The methodical attitude they adopted first led them to in- terpret religious texts then to exclude communities other than their followers. The latter effect may have stemmed from the assumption that each scientific discipline represents the absolu- te truth. Given the history of Islamic thought it can be suggested that method centered contro- versy has mostly been experienced between Ahl-i Hadith and theologians. Although it seems it was between people in fact it was a confliction between mentalities. This study aims to pre- sent a better understanding of this controversy over basic figures such as Ibn Taymiyya and Razi.