Türk Mitolojisine Ait ‘Kutsal Ana’ İmgesinin Siyasal Antropoloji Bağlamında Değerlendirilmesi

Abstract

Mitoloji, bir toplumun kolektif hafızasının bilinçaltını oluşturur. Mitolojik göstergeler, yalnızca destansı özellikler taşımaz; onlar ayrıca bir toplumun politik ve hukuki anlamda nasıl örgütlendiğine ilişkin ipucu sunarlar. Bu bakımdan bir toplumun politik örgütlenmesi, kolektif bilinci yapılandıran arketipler vasıtasıyla anlaşılabilir. Bu çalışma, arketiplerin mitolojik var-yantlarına odaklanarak Eski Türk toplumlarındaki “kutsal Ana” imgesine değinecektir. Eski Türk toplumlarında kutsal Ana imgesine yüklenen ani-mist anlam, kendisini, anahanlı politik sistemde göstermektedir. Anahan-lık, arkaik Türk toplumunun, bir taraftan doğa ile bütüncül ilişkisini, diğer taraftan ise bu bütüncül ilişkiden kaynaklanan siyasal[lık] düzeyini yansıt-maktadır. Anahanlı bir siyasal sistem, doğa ile kurulan ilişkinin hem im-gesel-arketipsel düzeyini, hem de tüm bu süreçler yoluyla inşa edilen politik-hukuki bir yapıyı işaret eder. Türk toplumunun arkaik varoluş bi-çimi olarak anahanlık, kadın imgesine yüklenen “kutsallık” anlamını, “farklılaşmamış” (doğa ile bütüncül varoluş) bir siyasal sistem vasıtasıyla kurar. Bu çalışma, siyasal antropoloji perspektifine dayanarak arkaik Türk toplum yaşamını ilgili arketipler üzerinden tartışmayı amaçlamaktadır

Mythology is the consciousness of the collective memory of a society. Mythological indicators do not only have epic features; they also provide clues as to how a society is organized in a political and legal sense. In this respect, the political organization of a society can be understood through archetypes that construct collective consciousness. This study will refer to the image of "Sacred Mother" in archaic Turkish societies via focusing on the mythological variants of archetypes. The animist meaning, which is im-posed to the “holy mother” in ancient Turkish societies, manifests itself in the matriarchal political system. The matriarchal form reflects in one sense the holistic relationship between the society and the nature, and in the other hand the political level originated from that relationship as well. A matri-archal political system points out the imaginative-archetypical level of the relationship with the nature, as well as the political-juridical form that constructed with all these processes. The matriarchy, as a form of archaic existence of the Turkish society, establishes the meaning of the holiness, which is burdened with woman image, through an undifferentiated political system (holistic existence with the nature). This study aims to discuss the archaic form of the Turkish social life through the related archetypes by standing to the political anthropology perspective.