Kültür Aktarımında Çeviri Stratejileri: Mikheil Cavahişvili’nin “Çançura” Adlı Öyküsünün Türkçe Çevirisindeki Deyimlerin Karşılaştırmalı Analizi

Abstract

Türk - Gürcü ilişkilerinin birkaç yüzyıllık geçmişi olmasına karşın, iki ulus arasındaki yazınsal ilişkiler yakın bir dönemi kapsamaktadır. Tiflis Devlet Üniversitesi?nde ve Gürcistan Bilimler Akademisi?nde Türkoloji bölümünün bulunması daha erken dönemlerde tanınmasına rağmen Türkiye?de Gürcü yazınına ilgi 1960?larda başlamıştır. Sovyet Dönemi?nde dünya edebiyatının birçok eseri Gürcüceden Türkçeye, Türkçeden Gürcüceye çevrilmiştir. Bu eserlerden biri de Mikheil Cavahişvili?nin “Çançura” adlı öyküsüdür. 1903 yılında yayımlanan eser 1988 yılında çevirmen İbrahim Yavuz Goradze tarafından Türkçeye çevrilmiştir. Bu çalışmada Gürcüceden Türkçeye çevrilen Gürcü edebiyatının önemli yazarlarından biri olan Mikheil Cavahişvili?nin “???????„ (Çançura) adlı eserinin Türkçeye yapılan çevirisindeki kültür aktarımını deyimlerle belirmeye çalıştık. Bu çerçevede öncelikle çevirinin tanımı, kapsamı, işlevi ve çeviri kültür aktarımı ilişkisi açıklanmıştır. Daha sonra çeviri kültür aktarımı ilişkisine bağlı olarak eserde yer alan deyimleri karşılaştırırken çevirmenin deyim aktarmadaki ortak kullanımlar, farklı kullanımlar saptanmış ve deyimleri birebir çevirmenin hangi hatalara sebep olabileceği eserin orijinali (Gürcüce) ve Türkçe çevirisi karşılaştırılarak gösterilmiştir. Karşılaştırmamız sonucunda kaynak metinde verilen deyimlerin hedef dilde aktarımının içerik olarak uyum sağlayarak genel olarak erek dil okuyucusuna yönelik bir çeviri anlayışı yürüttüğünü söyleyebiliriz.

Although Turkish - Georgian relations have a few centuries of history, the literary relations between the two nations cover a recent period. Despite the presence of Turkish language departments at Tbilisi State University and Georgian Academy of Sciences, and its recognition in earlier periods, interest in Georgian literature in Turkey began in 1960s. In the Soviet era, many works of world literature were translated from Georgian to Turkish and from Turkish to Georgian. One of these works is the story of Mikheil Cavahişvili's “Çançura”. Published in 1903, the work was translated into Turkish in 1988 by the translator İbrahim Yavuz Goradze. In this study, we tried to express the culture transfer of the translation with idioms in (Çançura) by Mikheil Cavahişvili, one of the important writers of Georgian literature, which was translated from Georgian to Turkish. In this context, firstly, the definition, scope, function, and the relationship between translation and culture transfer are explained. Then, when comparing the expressions in the work depending on the culture transfer of translation relationship, the common uses of the translator, the different uses were determined and the errors which could be caused by one-to-one translation were shown by comparing the original of the work (Georgian) and Turkish translation. As a result of our comparison, we can say that the translation of the idioms given in the source text in the target language conforms to the content and carries out a translation understanding towards the target language reader in general.