Ortaokul Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinlerin Değer Aktarımı Açısından İncelenmesi

Abstract

Türkçe dersi ortaokul kitaplarında yaşayan ve evrensel değer aktarımının incelenmesinin amaçlandığı bu araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunun belirlenmesinde amaçlı örnekleme yöntemlerinden kolay ulaşılabilir durum örneklemesi kullanılmıştır. Bu yöntemle 2017-2018 eğitim öğretim yılında kullanılan 5, 6, 7 ve 8. sınıf Türkçe ders kitaplarında yer alan okuma metinleri ve şiirlerin tümü incelenmiştir. Araştırma kapsamında incelenen metinlerdeki değerlerin tespit edilmesinde UNESCO Değer Listesi, Yaşayan Değerler Listesi ve Rokeach’ın Değer Sınıflandırması kullanılmıştır. Veriler betimsel analiz yoluyla incelenmiştir. Araştırma sonucunda ortaokul Türkçe ders kitaplarında en çok kullanılan değerlerin; estetik, sevgi, nezaket, çalışkanlık; en az kullanılan değerlerin ise barış, sadelik, alçakgönüllülük, hoşgörü olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca incelenen Türkçe ders kitaplarında değer aktarımının niceliksel olarak yoğun bir şekilde yapıldığı ancak sınıf düzeyleri açısından ders kitaplarındaki temalar ve değerlerin tam olarak örtüşmediği, bazı değerlere hiç yer verilmediği ve değerlerin gerek sınıf gerekse temalara dağılımında bir sistematik yapılanmanın olmadığı tespit edilmiştir.

This study, which is aimed at analysing the living universal l values transfer in secondary school Turkish textbooks, was formed by qualitative research methodology and designed by document review. A purposeful sampling method was used to determine the study group of the research. With this method, reading texts and poems in the 5th, 6th, 7th and 8th grade Turkish textbooks published in the academic year of 2017-2018 were analysed. For determining the values in the texts, Value Review Form prepared by Cengiz and Duran (2017) using UNESCO Value List, Living Values List and Rokeach’s Value Classification was used. The data were analysed through descriptive analysis. As a result of the research, the most used values in secondary school Turkish textbooks were determined as; aesthetics, love, kindness and diligence; and the least used values were determined as; peace, simplicity, modesty and tolerance. Additionally, it has been found that the value transfer was carried out quantitatively and intensively in the analysed Turkish textbooks, but that the themes and values in the textbooks were not completely consistent with the grade levels of the textbooks, that some values were not addressed at all and there was no systematic structure in the distribution of values across the grades or the themes.