Karataş deresi (Pazaryolu-Erzurum)’nin bazı hidrobiyolojik, hidrolojik ve fizikokimyasal su kalitesi özellikleri, balık faunası ve hidro-elektrik santral projelendirilmesi açısından değerlendirilmesi

Abstract

Bu çalışmada Erzurum iline bağlı Pazaryolu ilçesinin Karataş köyünden geçen Karataş deresinin bazı hidrobiyolojik, hidrolojik ve fizikokimyasal su kalitesi özelliklerinin belirlenmesiyle akarsu üzerinde planlanmış bir HES projesinin kurulacağı dere yatağı alanının incelenmesi ve balık popülasyonu, fizikokimyasal su kalitesi ve hidrolojik parametreler açısından değerlendirmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla Karataş köyü girişinde bulunan mansaptan akarsuyun membasına kadar su ve balık örneklemeleri yapılmış, akarsu yatağı boyunca tarım arazilerine bağlanan su kanallarında akış hızı ölçülerek her arkın debisi belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışma süresince akarsu yatağında yapılan ölçüm ve gözlemler neticesinde Karataş deresinde Salmonidae, Leuciscidae ve Cyprinidae familyalarına ait 5 farklı balık türünün yaşadığı, fizikokimyasal su kalitesinin kıta içi su kalite standartlarına göre 1. sınıf veya çok temiz statüsünde olduğu ve akarsu havzasının etrafında dere suyu kullanılarak tarımsal ürünler üretilmesi sebebiyle habitatın çok iyi korunduğu, gerek su kalitesi ve gerekse akarsu yatağının bitki örtüsü sayesinde dere yatağı üzerindeki sulama kanalları ağızlarında önemli bir doğal balık üretim ve besleme bölgesinin oluştuğu gözlemlenmiştir. Dolayısıyla bu sucul yaşam alanının korunması gerektiği ve Karataş deresi akarsu yatağı üzerinde kurulması planlanan HES projesinin gerek akarsu sucul yaşamına ve gerekse akarsu havzası karasal alanlarındaki tarımsal üretimine geri dönüşümsüz etkiler oluşturabileceği kanısına ulaşılmıştır.

In this study, it was aimed to determine some hydrobiological, hydrological and physicochemical water quality characteristics of Karataş stream passing through Karataş village of Pazaryolu district of Erzurum province, to examine the creek bed area where a HEPP project planned on the river will be established and to evaluate it in terms of fish population, physicochemical water quality and hydrological parameters. For this purpose, water and fish samples were taken from the downstream at the entrance of Karataş village to the upstream of the stream, and the flow rate of each channel to agricultural garden was tried to be determined by measuring the flow rate in the water channels connected to the agricultural lands along the stream bed. As a result of the measurements and observations made in the riverbed during the study, it was found that five different fish species belonging to the families Salmonidae, Leuciscidae, and Cyprinidae live in the Karataş stream, that the physico-chemical water quality is first class or very clean according to the standards for water quality of inland waters, and that agricultural products are produced by using the stream water around the river basin. It has been observed that an important natural fish production and feeding area has been formed at the mouths of the irrigation channels on the stream bed, thanks to both the water quality and the vegetation of the stream bed. Therefore, it has been concluded that this aquatic habitat should be protected and that the HEPP project planned to be built on the riverbed of Karataş creek may cause irreversible effects both on the aquatic life of the river and on the agricultural production in the terrestrial areas of the river basin.