XVIII. Yüzyılın ilk yarısında zorunlu iskân siyasetine direnen aşiretlerin yol açtığı karışıklıklar: Erzurum Eyaleti örneği

Abstract

İskân kavramı, “sürekli oturmak üzere bir kimseyi bir yere yerleştirmek, yurt edindirmek, boş bir yeri meskûn hale getirmek” anlamlarına gelmektedir. İskân meselesinin tarihi süreç içerisinde bazen muhacirlere toprak bulmak bazen de devletin, egemenliği altındaki tebaasını zorunlu olarak farklı bölgelere yerleştirmesi şeklinde ortaya çıktığı görülmektedir. II. Viyana Seferi sonrası Osmanlı Devleti’nin Avrupa cephesinde yaptığı savaşlar Anadolu’da devlet otoritesinin yeterince hissettirilememesi sonucunu ortaya çıkarmıştı. Bu durum aynı zamanda Anadolu’daki konargöçer aşiretlerin birçok asayiş problemine ve devletin egemenliğinin simgesi olan vergileri toplayamamasına neden olmuştu. Neticede devletin hem idarî hem de malî açıdan sıkıntıya düşmesi yeni kararlar almasını gerektirmişti. Osmanlı Devleti yaşanan problemleri çözmek üzere asi olarak gördüğü konargöçer aşiretlerin bir kısmını zorunlu iskâna tabi tutma kararı almıştır. İskâna tabi tutulan grupların bir kısmının yerlerini terk ettiği veya gitmediği ilgili dönem belgelerinden anlaşılmaktadır. Çalışmamız yerlerini terk eden mezkûr grupların Osmanlı coğrafyasının doğusundaki stratejik merkezlerinden sayılan Erzurum ve çevresinde çıkardığı karışıklıklar ve devletin aldığı önlemleri konu edinmektedir

The concept of housing means "to house a person in a place for permanent residence, to provide a homeland, to inhabit an empty place". The concept of housing emerged in the historical process to find lands for immigrants and to house its people in different regions. After the Vienna Campaign II, the wars of the Ottoman Empire on the European front resulted in the fact that the state authority could not be efficient in Anatolia. This situation also caused the nomadic tribes in Anatolia to have many security problems and to be unable to collect taxes, which were the symbols of the state's sovereignty. As a result, the financial and administrative difficulties that the state had, required it taking new decisions. To solve the problems, the Ottoman Empire decided to house compulsory some of the nomadic tribes that are considered rebels. It is understood thanks to the documents of the relevant period that some of the housing groups left their places or did not go. In this study, the turmoil will beexamined, caused by the groups who left their places in Erzurum and its surroundings, one of the strategic centers in the eastern part of the Ottoman lands. Also, the study highlights the measures taken by the state against them.