Türkiye’de Finansal Krizlerin Öncü Göstergelerle Tahmini

Abstract

Bu çalışma, Türkiye’de 1994:01-2018:11 döneminde gerçekleşen finansal krizlerin ekonomi literatüründe belirtilen finansal kriz göstergeleriyle olan ilişkilerini irdelemek amacını taşımaktadır. Çalışmada kullanılan göstergeler; bütçe açığının GSYİH’ya oranı, cari açığın GSYİH’ya oranı, enflasyon oranı, faiz oranı, kapasite kullanım oranı, TCMB döviz varlıkları, döviz kuru, ithalat, para arzı ve sanayi üretim endeksini içermektedir. Bu kapsamda teorik altyapıya uygun olarak belirlenen kriz dönemleri ve göstergeler arasındaki ilişkilerin ortaya konulabilmesi amacıyla Probit analizinden yararlanılmıştır. Yapılan analizde kriz göstergelerinin finansal kriz olma olasılığı üzerindeki etkileri yön bakımından tespit edildiği gibi söz konusu göstergelerin marjinal etkilerinin hesaplanması ile birlikte bu değişkenlerin finansal krizlerin olma olasılığı üzerindeki etki katsayıları da belirlenmiştir. Analiz sonucunda enflasyon oranı, faiz oranı ve para arzı değişkenlerinin finansal kriz olma olasılığı üzerinde pozitif; diğer değişkenlerin ise negatif yönde etkide bulunduğu tespit edilmiştir. Marjinal etki hesaplamaları ile ulaşılan sonuçlara göre enflasyon oranı değişkeninin kriz olasılığı üzerindeki etkisinin oldukça yüksek olduğu tespit edilmiştir. Bu çerçevede yıllardır enflasyonla mücadele eden Türkiye ekonomisinin sürdürülebilir bir enflasyon oranının temini için yeni politikalar üretmesi gerektiği yorumu yapılabilecektir. Bu sebeple öncü kriz göstergelerinin dikkate alındığı ekonomi politikalarının daha hassas bir şekilde uygulanması ve yapısal düzenlemelere ilişkin planlara ağırlık verilmesi önerilmektedir.

In this study, it is intended to analyze relations between financial crisis in Turkey in the period of 1994: 01-2018:11and financial crisis indicators specified in financial literature of economies. The indicators used in the study include the ratio of the budget deficit to the GDP, the current account deficit to GDP ratio, inflation rate, interest rate, capacity utilization rate, CBRT foreign exchange assets, exchange rate, import, money supply and industrial production index. In this context, Probit analysis was used to determine the relationship between the crisis periods and indicators determined in accordance with the theoretical infrastructure. In the analysis, the effects of the crisis indicators on the probability of financial crisis were determined in terms of direction as well as the calculation of the marginal effects of these indicators and the effect coefficients of these variables on the probability of financial crises. As a result of the analysis, the inflation rate, interest rate and money supply variables were positive on the probability of financial crisis, other variables were found to have a negative effect. According to the results obtained with the marginal effect calculations, the effect of the inflation rate on the probability of the crisis was found to be quite high. In this context, Turkey's economy for many years struggling with inflation, new policies for the provision of a sustainable inflation rate in Turkey's economy must generate. For this reason, economic policies should be applied more precisely and the plans for structural regulations should be taken into consideration. Therefore, the economic policies in which the leading crisis indicators are taken into account should be implemented more precisely and the plans for structural arrangements should be given more weight.