Türk Folkloruna Bir Örnek: Niko Mari’nin Günlükleri

Abstract

Bu çalışmamızda, akademisyen Niko Mari’nin, 1904 yılında çağdaş Türkiye’nin kuzeydoğusundaki illerini ziyareti sırasında izlenimlerini 1911 yılında St. Petersburg'da Rus dilinde kaleme alan "Şavşat ve Tao-Klarjeti Seyahat Günlükleri“ adlı eserinden bahsedeceğiz. Bu kitap, bu güne kadar bilimsel değerini kaybetmediği için kültürel ve tarihsel bir kaynak olması açısından çok önemlidir. Materyallerden de anlaşıldığı üzere 20. yüzyılın başlarında destansı bir âşıklık geleneği olduğu günlüklerinden açıkça görülmektedir. Niko Mari, Mosidze tarafından kaydedilmiş düzyazı metninde yer alan Türk destansı şiirinin ve şarkının ana karakteri olan “Tehar Mirza” ve “Köroğlu” öykülerinde, düzyazı kısmı Gürcüce, şiirsel (şarkısal) kısmı ise Türkçe olarak yazmıştır. Hem metinsel hem de biçimsel yapıları içeren, iki dilli metnin Gürcüce -Türkçe biçimini, “kültürel yayılma” ya da “folklorizm” kavramı ile tanımlayabiliriz. Destansı hikayelerine ek olarak Niko Mari, Gürcü sözlü örneklerinin yanında Türk düğün şiirlerine de yer vermiş ve yayınlamıştır. Ayrıca günlüklerinde Türk müzikal ve dans folklorunun yanı sıra enstrümanlar hakkında da ilginç bilgiler yer almaktadır.

In this study, we will address Academician Niko Mari’s work named “Şavşat and Tao-Klarjeti Travel Journals" which involves his impressions during his visit to the northeastern cities of modern Turkey in 1904 and which was published in Russian language in St. Petersburg in 1911. It is very important in terms of being a cultural and historical resource because it has not lost its scientific value until today. As it is understood from the materials, it is obviously seen from the "Diaries", that the early 20th century had a tradition of epic minstrelsy. Niko Mari, describes the story of "Tehar Mirza" and Köroğlu, recorded by old Mosidze, which are the main characters of the Turkish epic poems and songs in proses, the part of oriental prose is narrated in Georgian and the poetic part is narrated in Turkish. We can define the Georgian-Turkish form as a bilingual text with both textual and formal structures using the concept of "cultural expansion" or "Folklorism". In addition to epic stories, Niko Mari wrote and published Turkish Wedding Poems as well as Georgian Oral examples. His love influenced the lyrics. The work has interesting information about instruments besides Turkish musical and dance folklore.