İbn Arabî’nin efdaliyet nazariyesi’nin Ehl-i Sünnet açısından değerlendirilmesi

Abstract

Bu makalede İbn Arabî’nin efdaliyet nazariyesi ortaya konularak Ehl-i sünnet açısından değerlendirilmesi yapılmaktatır. Kelam ilmi açısından meselenin bir boyutu olan imamet meselesi dışarıda tutulduğu takdirde diğer tartışma konularındaki görüş farklılıkları mezhebi mensubiyetleri belirleyecek kadar önemli görülmemiştir. Ancak genel olarak sufi düşüncede özellikle de İbn Arabî’de efdaliyet meselesi bir anlamda ontolojik bir mahiyet kazanarak farklı tartışmalara kapı aralamış hatta kendisinin tekfirine kadar varan şiddetli eleştirilere zemin hazırlamıştır. İşte bu çalışma, “peygamber-melek”, “peygamberlerin kendi aralarındaki üstünlük” ve İbn Arabî eleştirilerinin odağındaki noktalardan biri olan “peygamber-veli” arasındaki üstünlük konularına kelamî bir perspektiften değinmektedir.

In this article, it is dealt with the theory of the afdaliyat (superiority) of Ibn Arabî and evaluated in terms of Ahl Sunnah. When the matter of imamah is excluded, which is the one aspect of the problem, differences on the other debate topics in the Theology weren't considered as important as to affect the membership to the sect. However, the problem of afdaliyat got an ontological character in the Sufi thought in general and Ibn Arabi in particular. So this theory opened the door to different debates and laid the groundwork for accusing Ibn Arabi as unbeliever or infidel. In this study, we will try to consider and explain the main topics around the theory of afdaliyat such like "afdaliyat between prophet and angel" and "afdaliyat among prophets" and, "afdaliyat between prophet and wali/or saint" which is one of the points of criticism about Ibn Arabî.