İlaç etken maddesi içeren yeni hidroksamik asitlerin ve metal komplekslerinin sentezi, karakterizasyonu ve bazı biyolojik aktivitelerinin incelenmesi

Abstract

Bu çalışmada, ilaç etken maddelerinden başlanarak parasetamolasetohidroksamik asit, potasyum barbitaldiasetohidroksamat ve geçiş metal kompleksleri sentezlendi. Bileşiklerin spektroskopik, manyetik ve termik özellikleri ile bazı biyolojik aktiviteleri incelendi. Sentez bölümü 2 aşamadan oluşmaktadır. İlk aşamada, parasetamol ve barbital'in asetoetil esterleri, parasetamolasetohidroksamik asit ve Potasyum barbitaldiasetohidroksamata dönüştürüldü. İkinci aşamada ise metal tuzları ile ligantların, sulu ortamdaki tepkimeleriyle metal kompleksleri hazırlandı. Ligantların ve komplekslerin yapıları, elementel analiz, IR, 1H-NMR, Kütle spektroskopileri ve X-ışını kırınımı çalışmalarıyla aydınlatıldı. Komplekslerin manyetik duyarlıkları ölçülerek spin manyetik momentleri hesaplandı. Çalışmalar sonucunda, metal:ligant oranı; parasetamolasetohidroksamat komplekslerinde 1:1, barbitaldiasetohidroksamat?ın Mn, Co, Cd, komplekslerinde 1:1, Ni, Cu, Zn komplekslerinde ise 2:1 olduğu ve komplekslerin farklı sayılarda su molekülü içerdikleri bulundu. Sentezlenen bileşiklerin, pankreatik lipaz ve üreaz enzimine karşı inhibisyon etkileri incelendi. Parasetamolasetohidroksamik asit yüksek seviyede, Potasyum barbitaldiasetohidroksamat ise orta seviyede üreaz inhibisyonuna sebep olmaktadır. Parasetamolasetohidroksamik asit?in Co(II), Ni(II) ve Zn(II) kompleksleri ile barbitaldiasetohidroksamik asit?in Co(II), Zn(II) ve Cd(II) kompleksleri yüksek seviyede pankreatik lipaz inhibisyonuna neden olmaktadır. Anahtar Kelimeler: Hidroksamik asit, Hidroksamik asit metal kompleksleri, anti kanser, üreaz inhibisyonu, lipaz inhibisyonu In this work, paracetamolacetohydroxamic acid and potassium barbitalacetohydroxamate and their transition metal complexes were synthesized starting from the drug active ingredients. Spectroscopic, magnetic and thermal properties and some biological activities of the compounds were investigated. Synthesis section consists of two stages. In the first stage, synthesized acetoethyl esters of paracetamol and barbital were converted to paracetamolacetohydroxamic acid and potassium barbitalacetohydroxamate. In the second stage, metal complexes were prepared by reaction of ligands with metal salts in the aqueous media. The structures of ligands and complexes were characterized by elemental analysis, IR, 1H-NMR, and Mass spectroscopy and X-ray diffraction techniques. Magnetic susceptibilities of complexes were measured and spin-only magnetic moments were calculated. As a result of the studies, metal/ligand ratio were found 1:1 for the paracetamolacetohydroxamate complexes and 1:1 for Mn, Co, Cd and 2:1 for Ni, Cu, Zn complexes of the barbitalacetohydroxamate and all complexes contain different number of water molecules. Inhibitory effect of synthesized compounds against urease and pancreatic lipase enzymes were analyzed. Paracetamolacetohydroxamic acid caused high and potassium barbitalacetohydroxamate caused intermediate urease inhibition. Co(II), Ni(II) and Zn(II) complexes of paracetamolacetohydroxamic acid and Co(II), Zn(II) and Cd(II) complexes of barbitalacetohydroxamate caused high lipase inhibition. Keywords: Hydroxamic acid, Metal complexes of hydroxamic acids, anti cancer, urease inhibition, lipase inhibition