Tüketici kredisinin ekonomi politiği: Türkiye üzerine bir değerlendirme

Abstract

Geçtigimiz yıllarda hanehalklarının finansal kurumlardan kredi alarak borçlanmaları tarihsel olarak daha önce hiç görülmemis seviyelere ulastı. Marksist politik iktisat yazınında her ne kadar kredi ve borçlanma, iktisadi oldugu kadar toplumsal boyutuna atfen de incelenmis olsa da, ücretli çalısanların borçlanmaları üzerinde yeterince durulmadıgını söylemek yanlıs olmaz. Marksist bir perspektiften ücretli çalısanların borçlanmalarını incelerken öncelikle altı çizilmesi gereken temel husus, bu borçlanmanın esas itibariyle emek gücünün yeniden üretimini saglamak için yapılıyor olması ve bu sebeple sermayedarlar arası borçlanma iliskilerinden farklı özellikler tasımasıdır. Bu farkı ortaya koymak borçlanmanın emekçiler üzerinde nasıl bir denetim mekanizması olarak islev gördügünü anlama olanagı saglaması açısından da önemlidir. Bu yazıda amaçlanan, Marksist teorinin ücretli çalısanların borçlanmalarını analiz etmek için sundugunu olanakları tartısmak ve ardından Türkiye'de ücretli çalısanların borçlanmalarının neden ve sonuçları üzerinde durmaktır. Türkiye üzerine yapılan analizde öncelikle bankacılık sektörünün nasıl giderek bir kâr alanı olarak bireysel gelirlere yöneldigi ve bu süreçte sektörde yasanan dönüsüm ele alınmaktadır. Sonrasında kriz sonrası dönemde hanehalkı borçlanmasının özellikleri incelenmekte ve emekçileri borçlanmaya iten temel dinamikler üzerinde durulmaktadır. Meselenin arz ve talep taraflarına dair yapılan bu iki yönlü degerlendirme hem bankacılık sektörü ve ücretli çalısanlar arasındaki esitsiz iliskinin giderek nasıl derinlestigini göstermesi hem de artan borçlanmanın sonucu olarak emekçilerin sermayeye olan bagımlılıklarının nasıl daha da arttıgını ortaya koyması bakımından önemlidir.

cedented levels. Although in Marxist political economy credit and debt are examined in relation to their social and economic dimensions in general, it would not be wrong to say that to date there has not been enough emphasis on analysing the borrowing by wage earners from a Marxist approach. The main point that needs to be highlighted in analysing the borrowing of wage earners from a Marxist approach is that it is different from borrowing by capitalist as it is done mainly for the reproduction of labour power. Putting forth this peculiarity is also important for understanding how the rising indebtedness of workers has a disciplinary effect on labour. The aim of this study is first to discuss the opportunities that Marxist political economy offers to analyse borrowing by wage earners and then to discuss the causes and consequences of borrowing by wage earners in the case of Turkey. The analysis on Turkey starts by an evaluation of how and why the banking sector in Turkey has increasingly turned towards households as a source of profit. The paper the examines the characteristics of household borrowing and discusses the reasons behind the increased borrowing by labourers. An analysis of demand and supply side dynamics regarding the rising debt levels in Turkey signals the deepening of the already unequal power relation between banks and wage earners. It also reveals the growing dependence of workers on capital as a result of increased indebtedness.