Din psikolojisi tarihinde psiko-biyografi geleneği

Abstract

Psiko-biyografi yaklaşık bir asırlık bir geçmişe sahip olmasına rağmen, özellikle son çeyrek asırda gittikçe artan bir ilgi görmektedir. Psiko-biyografi, basit bir biyografiden ziyade, bireyle ilgili gerçek verilerden yola çıkılarak gerçekleştirilen bir kişilik analizidir. Psiko-biyografilerde, ister tarihsel bir kişilik isterse yaşayan biri olsun, biyografik verileri kadar ürettiği yapıtlardan yola çıkarak kişiliğinin yeniden kurgulanması ve yine bu kurgudan yararlanılarak eserlerinin tekrar yorumlanması hedeflenir. Psiko-biyografisi yazılan şahsiyetin yapıtları üzerinden gidilerek kullanılan biçim, olay ve anlam katlarının çözümlenmesiyle, bilinçli ve bilinç dışı motivasyonları ile savunma mekanizmaları psikolojik ve psikanalitik kavramlarla analiz edilir. Basit bir biyografiden ziyade, bireyle ilgili gerçek verilerden yola çıkılarak gerçekleştirilen bir kişilik analizi olan psiko-biyografinin öncüleri psikanalistler olsa da, psiko-biyografi yazımında başvurulan tek psikolojik yaklaşım psikanaliz olmayıp, diğer psikolojik yaklaşımlara da müracaat edilmektedir. Psikobiyografiye konu olan bireyler genellikle çeşitli özellikleriyle ön plana çıkmış ve tarihe mal olmuş kişiliklerdir. Daha çok bu tür insanların psiko-biyografilerinin yazılma nedeni, diğer insanların onları daha iyi tanıma ve anlama isteğinin yanında, çeşitli açılardan topluma rol model olma durumlarıdır. Din psikolojisinin tarih sahnesine çıktığı yıllarda belirmeye başlayan psikobiyografik çalışmalar aynı hızla devam edememiş, uzunca bir süre bir nekahat dönemi yaşanmıştır. Makalede din psikolojisi tarihinde ortaya çıkan psikobiyografik hareketin dünyada ve ülkemizde geçirmiş olduğu evrim bazı değerlendirmelerle birlikte ele alınmıştır.

Although psychobiography has a history of nearly a century, it has received increasing attention, especially in the last quarter century. Psychobiography is a personality analysis based on real data about the individual rather than a simple biography. In psycho-biographies, whether it is a historical personality or a living person, it is aimed to re-construct his personality based on the works he produces as much as his biographical data and to reinterpret his works by making use of this construction. By analyzing the layers of form, event and meaning used by going through the works of the person whose psychobiography is written, their conscious and unconscious motivations and defense mechanisms are analyzed through psychological and psychoanalytic concepts. Although the pioneers of psychobiography, which is a personality analysis based on real data about the individual rather than a simple biography, are psychoanalysts, psychoanalysis is not the only psychological approach applied during the process of making psychoanalysis, other psychological approaches have also been adopted. Individuals subject to psychobiography are generally personalities that have come to the forefront with various characteristics and have become historical. Rather, psycho-biographies of such people are written because they are role models to society in various ways, in addition to other people's desire to know and understand them better. Psycho-biographical studies, which began to appear in the years when the psychology of religion appeared on the stage of history, could not continue at the same speed and experienced a period of convalescence for a long time.