Dinsel Bağın Siyasalın Kuruluşunda Etkisi ve Şamanizm: Eski Türk Toplumu Bağlamında Değerlendirme

Abstract

Siyasal bağın tecessümünde kurucu bir etkiye sahip olduğu varsayılan dinsel bağ, topluluğun kendisini anlamlandırmasında önemli bir işleve sahiptir. Dinsel bağın doğrudan siyasal bağın kurucusu olduğunu öne süren yaklaşımlar, siyasal varoluşun kökeninde ve nedeninde belli bir dinsel anlam bulunduğunu iddia ederler. Gauchet ve Durkheim, dinsel bağın siyasal vasfını irdeledikleri eserlerinde, toplulukların ilksel bağının dinsel olduğunu ve siyasal varoluşlarını bu dinsel bağa göre tanımladıklarını öne sürmüşlerdir. Buna göre, kolektif varlığın topluluk tarafından algılanışı, kolektif varlığı idrak edilebilir bir nesne olarak kuran dinsel inanışa göre biçimlenir. Bunun açık anlamı, siyasal varoluş, topluluğun bir aradalığını anlamlandıran dinsel inanç sistematiğinden bağımsız düşünülemez. Gauchet ve Durkheim’ın kuramsal yaklaşımlarına dayanarak hazırlanan bu makale, Türk toplumunun arkaik yapısını oluşturan Şamanizm inancının kolektifsiyasal bağın dışında değil, tersine tam merkezinde olduğunu iddia etmektedir. Buna göre, Şamanizm inancı, kolektif varoluşun dinsel dizgesini oluşturduğu ve örgütlediği sürece, topluluğun siyasal bağını da belirlemektedir. Eski Türk toplumlarında örgütlenme düzleminde görülen “doğa ile uyum” şeması, topluluğun dinsel örgütlenmesi olan Şamanist inanç düzleminden ayrı telakki edilmemelidir. Eski Türk toplumunun anahanlı yapısı düşünüldüğünde, topluluğun, kendi içinde eşitsizlik içeren bir siyasal iktidar mekanizmasına sahip olmayıp eşitlikçi bir kolektiviteyi içermesinde dinsel bağın etkisi fark edilmelidir. Bu makalenin amacı, Şamanist inanç dizgesi ile siyasal varoluş arasındaki etkileşimi ve ilişkiyi açıklamaktır

The religious bond, which has an institutive effect on political bond, signs a critical function on which the society can construe itself. The approaches which offer that the religious bond is the fundamental concept of the political bond, argues that there is a religious meaning in any political bond. Both Gauchet and Durkheim investigated the political component of the religious bond in their studies in which they argued that the primitive relation in a society was religious and any society had tended to mean itself according to that primitive relationship. Thus, the perception of the collectivity in society’s mind is framed according to the religious system which constitutes the collective existence as a perceivable object. In other words, the political existence of the collectivity cannot be considered independent from the religious system which gives the meaning of coexistence of the society. The study depending on approaches of Gauchet and Durkheim argues that the Shamanism, which is the archaic form of the Turkish society, is not exteriorized from the collective-political bond, rather it is placed at the center of the collectivity. Therefore, Shamanism determines the political frame and bond of the society as long as it crates the religious component of the collective existence. That’s why the concept of “equilibrium with nature” should not be considered independent from the Shamanist organization which reflects the religious community of the society. When the matriarchy form of the Turkish primitivism is considered, the religious bond by which the society can have an equality in its collectivity rather than having a political power meaning un-equality within the society. The purpose of this article is try to explain the relationship and connection between Shamanist religious system and political existence.