Devlet Olmanın Toplumsal Temeli: Osmanlı’nın Kuruluşu Meselesi ve Siyasal Antropoloji

Abstract

Siyasal teorinin devleti toplumsal olandan farklılaşmış bir mefhum olarak ele almasına karşın, siyasal antropoloji devleti olgusal-ilişkisel bağlamda ele almayı önerir. Devlet, toplumsal olandan özerkleşmiş bir siyasal farklılaşma göstergesi olarak değil, toplumsal olanı inşa eden unsurların siyasal temsili olarak kurulur. Siyasal antropoloji, devleti, toplumsal-kültürel yapıyı örgütleyen asabiyyenin bir devamı ve tamamlayıcısı olarak kavramayı önerir. Osmanlı’nın kuruluşu meselesi, siyasal antropolojik açıdan ele alındığında, Osmanlı’nın devletleşmesini mümkün kılan kimi devlet-öncesi bağlamların etkisi fark edilmektedir. Bu makale, Osmanlı’nın kuruluşunu siyasal antropoloji perspektifi üzerinden ele alırken, devletleşmenin imkânını sağlayan devlet-öncesi toplumsallığın tartışmanın merkezine alınması gerektiğini iddia etmektedir. Buna göre, Osmanlı’nın devletleşmesinde etkisi olan devlet-öncesi bağlamlar olarak asabiyye ve Gaza ideolojisi seçilmiştir. Her iki olgu da, devletleşmeye imkân sağlayan toplumsal irade ve enerjinin siyasal bir forma dönüşmesini ifade etmekte, böylece siyasal ve toplumsal olan arasındaki sürekliliği işaret etmektedirler.

Although political theory considers the state as a concept distinct from the social, political anthropology proposes considering the state in a phenomenal-relational context. The state is founded not as the indicator of a political differentiation which has become autonomous from the social, but as the political representative of the components that build the social. Political anthropology proposes conceiving the state as a continuation and as the complement of the Asabiyyah that organizes the socio- cultural structure. When considering the problem of the establishment of the Ottoman state from the viewpoint of political anthropology, one recognizes the effect of certain pre-state contexts that made the formation of the Ottoman state possible. By discussing the establishment of the Ottoman state from the perspective of political anthropology, this paper claims that the pre-state community that enabled the formation of the state should be at the center of the discussion. Accordingly, the Asabiyyah and Gaza ideology are selected as pre-state contexts that had an effect on the formation of the Ottoman state. Both cases express the transformation of the communal will and energy enabling state formation into a political form, thereby pointing out the continuity between the political and the social.