Sakarca (ornithogalum umbellatum) bitkisinin farklı dokularına ait özütlerin antioksidan özelliklerinin incelenmesi

Abstract

Organizmada gerçekleşen çeşitli kimyasal süreçler sonucu oluşan serbest radikaller biyomoleküllerle reaksiyona girerek, yaşlanma, kalp damar hastalıkları, diyabet, çeşitli kanser türleri ve sinir sistemi hastalıklarının ortaya çıkmasına neden olabilirler. Antioksidanlar, serbest radikallerin hücrelere zarar vermelerini onlar ile etkileşime girerek önlerler. Doğal antioksidanlar vücuda bitkiler aracılığında diyetle alınır. Ortalama yaşam süresinin uzun olduğu illerden biri olan Giresun'da yöresel mutfakların en önemli elemanı otsu bitkilerdir. Bu doğrultuda tez çalışmasının amacı Ordu-Giresun yöresinde yaygın olarak tüketilen bitkilerin başında gelen, halk arasında Sakarca adı verilen Ornithogalum umbellatum bitkisinin farklı dokularından elde edilen özütlerinin toplam fenolik içeriğinin ve antioksidan özelliklerinin belirlenmesidir. Çalışmada kullanılan bitkiler Giresun ili Bulancak ilçesinden temin edilmiştir. Bitki özütlerinin toplam fenolik madde miktarı, toplam flavonoid miktarı, FRAP aktivitesi, CUPRAC aktivitesi, DPPH radikali temizleme aktivitesi ve özütlerin H2O2 ile stres oluşturulan eritrosit hücrelerindeki etkisi; lipit peroksidasyonunu engeleme kapasitesi, toplam tiyol (-SH) düzeyleri, eritrosit hücre zarlarında protein oksidasyonu belirteci olan protein karbonil miktarları belirlenmiştir. Toplam fenolik madde miktarı, toplam flavonoid miktarı, CUPRAC aktivitesi en yüksek yaprak özütünde, lipit peroksidasyonu engelleme kapasitesi en yüksek yaprak özütünün bulunduğu çalışma ortamında görülmüştür. FRAP aktivitesi, DPPH radikali temizleme aktivitesi en yüksek çiçek özütünde, protein karbonil oluşumu en yüksek çiçek özütünün bulunduğu çalışma ortamında tespit edilmiştir. Toplam tiyol düzeyi en fazla soğan özütünün bulunduğu çalışma ortamında görülmüştür. Bu sonuçlara göre bitkinin özellikle yaprak ve çiçek kısımlarının belli düzeylerde antioksidan etkiye sahip oldukları ve hücresel ortamda bu etkinliklerini korudukları dolayısıyla hücre harabiyeti ve yaşlanmasında Sakarcanın engelleyici etkisi olabileceği söylenebilir. Anahtar Kelimeler : Sakarca, Ornithogalum umbellatum, serbest radikal, antioksidan kapasite Free radicals formed by various biochemical process in the organism can react with biomolecules and cause aging, cardiovascular diseases, diabetes, various types of cancer and nervous system diseases. Antioxidants prevent free radicals from damaging cells by interacting with them. Natural antioxidants are taken to the body through plants through diet. The most important element of the local cuisine is the herbaceous plants in Giresun, which is one of the provinces where the average life span is long. The aim of this thesis is to determine the total phenolic content and antioxidant properties of the extracts obtained from different tissues of Ornithogalum umbellatum called Sakarca, which is one of the most commonly consumed plants in Ordu-Giresun region. Plants used in the study were obtained from Bulancak district of Giresun province. Total phenolic content of plant extracts, total flavonoid content, FRAP activity, CUPRAC activity, DPPH radical scavenging activity and the effect on extracts on H2O2-induced erythrocyte cells; inhibition of lipid peroxidation capacity, total thiol (-SH) levels, protein carbonyl levels, of protein oxidation markers in the erythrocyte cell membranes were determined. Total phenolic content, total flavonoid amount, CUPRAC activity was found in the highest leaf extract, lipid peroxidation was found in the working environment with the highest leaf extract capacity. FRAP activity, DPPH radical scavenging activity and the highest flower extract, protein carbonyl formation was found in the study environment where the highest flower extract. The total thiol level was highest in the onion extract. These results indicate that leaf and flower tissues of the plant have some levels of antioxidant effect and maintain these activities in cellular environment. Therefore, it can be said that Sakarca plant may have inhibitory effect on cell destruction and aging. Key Words : Sakarca, Ornithogalum umbellatum, free radical, antioxidant capacity