Birinci Dünya Savaşı Öncesi Türk Basınında Göçmenler Meselesi

Abstract

Yunanistan, Balkan savaşları sonucunda Makedonya başta olmak üzere idaresi altındaki yerlerde uyguladığı baskıcı siyaset nedeniyle Türk ve Müslüman toplumların yaşadıkları bölgeleri terk ederek göç etmelerine neden olmuştu. Bu göç hareketleri sebebiyle mevcut dengeler sarsılmış Türkiye ve Yunanistan arasında artan gerginlik, güvensizlikle beraber Anadolu’dan da Yunanistan’a Rum göçlerinin yaşanmasına sebep olmuştu. Osmanlı Devleti, göç meselesi konusunda, Dâhiliye Nazırı Talat Bey’i görevlendirerek, gereken tedbirleri almıştı. Yapılan incelemeler neticesinde, Yunanistan tarafından ortaya atılan iddiaların, asılsız olduğu anlaşılmış, Rumlara karşı herhangi bir saldırıda bulunulmadığı gibi Rum göçlerinin asıl sebebinin, Yunanistan’ın Türkiye başta olmak üzere diğer bölgelerdeki Rum nüfus üzerindeki propagandaların sonucunda yaşandığı görülmüştü. Yapılan araştırmalarda, Yunanlıların Makedonya ve diğer bölgelerde ki, Türk-Müslüman halkı üzerinde uyguladığı baskı ve şiddetin bu bölgelerdeki Türk ve İslam toplulukları göçe mecbur bıraktıkları anlaşılmıştı. Yunanistan’ın, parlak vaatlerle ya da Anadolu’daki Rumlar üzerinde propagandalarla korku salması Rum nüfusun göç etmesine sebep olmuştu. Osmanlı Hükümetince gerekli tedbirler alınmış ve olayları incelemek üzere Atina sefiri Galip Kemali Bey vasıtasıyla girişimlerde bulunarak durumla ilgili Büyük Devletlerin elçilerine bilgi verilmişti. Yunanlıların iddia ettiği gibi Türkiye Rumlarının göçleri hususunda, Türkiye’nin Rumlar üzerinde baskı ve şiddet uyguladığı yönündeki haberleri asılsızdı. Gerçekte ise Yunanistan, Makedonya Müslümanlarına karşı baskıda bulunmuştu. Adalar meselesi ve sonrasında Türkiye’nin donanmasını güçlendirmek yolundaki başarılı teşebbüsleri, Yunanistan’ı endişeye sevk etmişti. Yunanistan, kendisini mazlum göstermek adına asılsız birtakım iddialarda bulunmuş kendisini güvence altına almak istemiş ve büyük devletlere başvurarak Türkiye Rumları lehinde müdahale edilmesini talep etmişti. Bu çalışmada Birinci Dünya Savaşı öncesi Türkiye-Yunanistan arasındaki göç meselesi dönemin basını, arşiv vesikaları ve telif tetkik eserlerden yararlanılarak değerlendirilmeye çalışıldı. Yunanistan’ın Trakya göçleri meselesinin gerçek sebeplerini değiştirerek Avrupa halkının düşüncesini nasıl etkilemeye çalıştığı ve bu amaçla gazetelerde hangi tür haberlerin yer aldığı incelendi. Türkiye, Büyük Devletlerin elçiliklerine vermiş olduğu bilgilerde, asıl zor durumda olan ve şiddet gören kesimin Makedonya Müslümanları olduğunu, bölgede yaptığı incelemelerin sonucunda ortaya çıkan raporlarla anlatmaya çalışmıştır. İslam topluluklarına karşı reva görülen davranışlardan dolayı Yunanistan’ın protesto edilmesinin gerekliliği ifade edilmiştir. Yunanistan ve Türkiye arasında görüşmeler sonucunda Yunanistan’ın sahip bulunduğu Makedonya kısmındaki Türkler ile Trakya ve Batı Anadolu’daki Rumların mübadele edilmesine dair anlaşma yapılmış ancak I. Dünya Savaşının ortaya çıkmasıyla bu olay gerçekleşememiştir.

Yunanistan, Balkan savaşları sonucunda Makedonya başta olmak üzere idaresi altındaki yerlerde uyguladığı baskıcı siyaset nedeniyle Türk ve Müslüman toplumların yaşadıkları bölgeleri terk ederek göç etmelerine neden olmuştu. Bu göç hareketleri sebebiyle mevcut dengeler sarsılmış Türkiye ve Yunanistan arasında artan gerginlik, güvensizlikle beraber Anadolu’dan da Yunanistan’a Rum göçlerinin yaşanmasına sebep olmuştu. Osmanlı Devleti, göç meselesi konusunda, Dâhiliye Nazırı Talat Bey’i görevlendirerek, gereken tedbirleri almıştı. Yapılan incelemeler neticesinde, Yunanistan tarafından ortaya atılan iddiaların, asılsız olduğu anlaşılmış, Rumlara karşı herhangi bir saldırıda bulunulmadığı gibi Rum göçlerinin asıl sebebinin, Yunanistan’ın Türkiye başta olmak üzere diğer bölgelerdeki Rum nüfus üzerindeki propagandaların sonucunda yaşandığı görülmüştü. Yapılan araştırmalarda, Yunanlıların Makedonya ve diğer bölgelerde ki, Türk-Müslüman halkı üzerinde uyguladığı baskı ve şiddetin bu bölgelerdeki Türk ve İslam toplulukları göçe mecbur bıraktıkları anlaşılmıştı. Yunanistan’ın, parlak vaatlerle ya da Anadolu’daki Rumlar üzerinde propagandalarla korku salması Rum nüfusun göç etmesine sebep olmuştu. Osmanlı Hükümetince gerekli tedbirler alınmış ve olayları incelemek üzere Atina sefiri Galip Kemali Bey vasıtasıyla girişimlerde bulunarak durumla ilgili Büyük Devletlerin elçilerine bilgi verilmişti. Yunanlıların iddia ettiği gibi Türkiye Rumlarının göçleri hususunda, Türkiye’nin Rumlar üzerinde baskı ve şiddet uyguladığı yönündeki haberleri asılsızdı. Gerçekte ise Yunanistan, Makedonya Müslümanlarına karşı baskıda bulunmuştu. Adalar meselesi ve sonrasında Türkiye’nin donanmasını güçlendirmek yolundaki başarılı teşebbüsleri, Yunanistan’ı endişeye sevk etmişti. Yunanistan, kendisini mazlum göstermek adına asılsız birtakım iddialarda bulunmuş kendisini güvence altına almak istemiş ve büyük devletlere başvurarak Türkiye Rumları lehinde müdahale edilmesini talep etmişti. Bu çalışmada Birinci Dünya Savaşı öncesi Türkiye-Yunanistan arasındaki göç meselesi dönemin basını, arşiv vesikaları ve telif tetkik eserlerden yararlanılarak değerlendirilmeye çalışıldı. Yunanistan’ın Trakya göçleri meselesinin gerçek sebeplerini değiştirerek Avrupa halkının düşüncesini nasıl etkilemeye çalıştığı ve bu amaçla gazetelerde hangi tür haberlerin yer aldığı incelendi. Türkiye, Büyük Devletlerin elçiliklerine vermiş olduğu bilgilerde, asıl zor durumda olan ve şiddet gören kesimin Makedonya Müslümanları olduğunu, bölgede yaptığı incelemelerin sonucunda ortaya çıkan raporlarla anlatmaya çalışmıştır. İslam topluluklarına karşı reva görülen davranışlardan dolayı Yunanistan’ın protesto edilmesinin gerekliliği ifade edilmiştir. Yunanistan ve Türkiye arasında görüşmeler sonucunda Yunanistan’ın sahip bulunduğu Makedonya kısmındaki Türkler ile Trakya ve Batı Anadolu’daki Rumların mübadele edilmesine dair anlaşma yapılmış ancak I. Dünya Savaşının ortaya çıkmasıyla bu olay gerçekleşememiştir.