Doğu Karadeniz havzasında bazı akarsuların eser element düzeyleri ve Karadeniz'e girdilerinin duraylı karbon ve azot izotop oranlarıyla belirlenmesi

Abstract

Bu araştırmada Doğu Karadeniz Havzası akarsularının fiziko-kimyasal su kalitesi, suda, askıda katı maddede ve sedimentte eser element düzeyleri ile Fırtına Deresi'nin Karadeniz'e taşımış olduğu karasal girdilerinin duraylı karbon ve azot izotop yöntemi kullanılarak belirlenmiştir. İncelenen 8 akarsuyun yıllık ortalama su sıcaklığı 14,22±0,53 °C, pH'sı 7,62±0,06, elektriksel iletkenlik değeri 158,63±8,84 µS/cm, çözünmüş oksijeni 10,38±0,13 mg/L ve askıda katı madde miktarı 68,36 mg/L olarak ölçülmüştür. Ayrıca NO2-N 0,016±0,005 mg/L, NO3-N 0,340±0,026 mg/L, o-PO4-P 0,388±0,06 mg/L ve SO4 10,46±0,95 mg/L olarak belirlenmiştir. Bunların yanında Doğu Karadeniz Havzasında örneklemesi yapılan akarsuların suyunda, sedimentinde ve askıda katı maddesinde incelenen eser elementlerde mevsimsel değişimler olmasına rağmen önemli bir ağır metal kirliliğiyle karşılaşılmamıştır. Fırtına Deresinin denizel ortama karasal girdilerinin hangi oranlarda olduğuna yönelik yapılan çalışmada, duraylı karbon ve azot izotopik işaretleri Nisan ayında karasal sedimentin denizel sedimente katkısı ortalama % 47 iken denizel POM'a karasal POM'un katkısı % 53 olarak belirlenmiştir. Ekim ayında ise denizel sedimente; karasal sediment % 32, karasal POM % 32 ve denizel POM ise % 36 oranında katkı sağladığı tespit edilmiştir. In this study, physico-chemical water quality parameters of the streams and trace element concentration in water, suspended solid matter and sediment of some streams in Eastern Black Sea Catchment were determined. Also, terrestrial input carried into Black Sea by Fırtına Stream was identified using stable carbon and nitrogen isotope analysis. The annual means of parameters for all streams featured in this study were 14.22 °C, 7.62, 158.63 µS/cm, 10.38 mg/L for temperature, pH, electrical conductivity, and dissolved oxygen, respectively. On the other hand, the amount of suspended solid matter (SSM) was 68.36 mg/L, NO2- N was 0.016 mg/L, NO3-N was 0.340 mg/L, o-PO4-P levels were 0.388 mg/L, and the level of SO4 concentration was 10.46 mg/L. In addition, there was no significant heavy metal pollution measured in the sampled streams of Black Sea Catchment despite the seasonal changes in water, sediment and SSM. The stable carbon and nitrogen isotopical signiture showed that terrestrial contribution to the marine sediment was % 53 in April, 32 % in October.