Türkiye’deki mevduat bankalarına yönelik bir araştırma: bankalarda gelir çeşitlendirmesinin performans üzerine etkileri

Abstract

Çalışmanın amacı 2010-2018 dönemleri arasında Türkiye’de faaliyet gösteren 21 mevduat bankasının gelir kaynaklarında yapmış oldukları çeşitlendirmenin, performansları üzerindeki etkisini araştırmaktır. Çalışmada bağımsız değişken olarak uluslararası örneklerde yaygın bir şekilde kullanılan gelir çeşitlendirme endeksi (HHI); bağımlı değişken olarak aktif kârlılık (ROA) ve özkaynak kârlılığı (ROE) kullanılmıştır. Banka performansı üzerinde etkisi olduğu düşünülen sermaye yeterlilik oranı, aktif oranı, likidite oranı, mevduat büyüme oranı, kredi ve karşılık oranı ise kontrol değişkeni olarak belirlenmiştir. Çalışmaya dâhil edilen bankaların söz konusu dönemdeki yıllık verileri, panel veri regresyon analizine tabii tutulmuş ve Driscoll-Kraay (1998) tahmincisi kullanılarak modellenmiştir. Söz konusu analiz sonucuna göre bankaların gelir çeşitlendirmesinin performanslarına olumlu katkı sağladığı anlaşılmıştır. Daha açık bir ifade ile bankaların faiz gelirlerinden faiz dışı gelirlere yönelmesi hem özkaynak kârlılıklarını hem de aktif kârlılıklarını arttırdığı gözlemlenmiştir. Analiz bulguları kontrol değişkenleri açısından incelendiğinde ise sermaye yeterlilik oranının, likidite oranının ve karşılık oranının banka karlılığı üzerinde anlamlı bir etkisinin olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu faktörler içerisinden sermaye yeterlilik oranının etkisinin pozitif; likidite ve karşılık oranının etkisinin ise negatif olduğu gözlemlenmiştir.

The aim of this paper is to study the impact of diversification of Turkish banking industry. The study covers the period of between 2010 and 2018 for 21 commercial banks that operate in Turkey. To find banks performance, several indicators were used to see their relation with the ratios of ROA and ROI. While Return on assets (ROA) and return on equity (ROE) are used as dependent variable, a widely used income diversification index (HHI) is used as independent variable. The capital adequacy ratio, asset ratio, liquidity ratio, deposit growth rate, loan and provision ratio, which are considered to have an impact on the performance of the bank, are determined as control variables. The annual data of the banks included in the study for the period in question were subjected to panel data regression analysis and modeled using the Driscoll-Kraay (1998) estimator. The results of the paper suggest that the income diversification that banks have been conducted gives a positive contribution to their performances. More explicitly, it is observed that the diversification in their income sources which banks have been conducted by tending from interest income to out of/non-interest income has increased both their return on equity and return on assets. When the analysis findings are analyzed in terms of control variables, it is concluded that capital adequacy ratio, liquidity management and provision ratio have a meaningful effect on bank profitability. Among these factors, it has been observed that the effect of the capital adequacy ratio is positive whereas that of liquidity and reserve ratio is negative.