Orhun Yazıtlarındaki iç cümlelerin mukayesesi

Abstract

Çoğu araştırmacı tarafından “iç içe birleşik cümle” kapsamında değerlendirilen iç cümleler, tek başına var olabilen bağımsız bir cümlenin başka bir temel cümlenin ögesi veya temel cümleye ait bir ögenin tamamlayıcısı olduğu yapılardır. Türkçede bağımsız bir cümle yeri geldiğinde bir isim gibi işlem görebilmektedir. Bu cümleler tıpkı isim gibi temel cümle içinde değişik görevler üstlenirler ve temel cümleye doğrudan veya değişik ek ve edatlar alarak bağlanırlar. İç cümlelerin çözümü ve yorumu temel cümleninki kadar önemlidir. Bu cümle yapılarının tercih edilmesinin birden fazla sebebi olabilir. İç cümlenin temel cümle içindeki kullanım özellikleri anlatıcının fikir dünyası, karakteri ve konuşma üslubundan izler taşır. Bu çalışmada, Orhun Yazıtlarındaki iç cümleler incelenmiştir. Bu iç cümlelerin temel cümle içindeki görevleri sınıflandırılmıştır. İç cümleler, temel cümleye bağlanış şekillerine göre gruplandırılmıştır. İç cümlelerin öge dizilişleri, zaman değerleri tespit edilmiştir. Kullandıkları iç cümlelerden hareketle Bilge Kağan ve Tonyukuk’un üslupları hakkında bazı çıkarımlarda bulunulmuştur.

Internal sentences, which most academics refer to as "nested compound sentences," are structures in which a self-contained, independent sentence is an element of another fundamental phrase or a complement to an aspect of the main sentence. These clauses take charge just as a noun in main clauses, and these clauses are taken part in directly or by taking different affixes and postpositions. Analysis of reported speech has been as crucial as the main clause, and there can be various reasons for being chosen these sentence structures. The features of direct-indirect clauses into the main clause have the reporter’s World view, character and style. In this study, it has been examined reported speech of Orkhon Inscriptions. The tasks of these inner sentences in the main sentence are classified. Inner sentences are grouped according to how they are connected to the main sentence. The item sequences and time values of the inner sentences have been determined. Based on the inner sentences they used, some inferences were made about the styles of Bilge Kagan and Tonyukuk.