Duruşmada etkinlik kazanan yargılama ilkeleri ile usulî müktesep hak ışığında Türk Hukuk yargılamasında eş zamanlı ses ve görüntü aktarımıyla duruşma yapılmasının olması gereken sınırları

Abstract

Pandemi koşullarında adalete erişimin tüm kapılarını açık tutmak üzere, bilişim teknolojilerine yargılama sürecinde nasıl daha fazla etkinlik kazandırılabilir sorusuna isabetli cevaplar verebilme ihtiyacı daha fazla hissedilmeye başlamıştır. Ancak bu noktada atılacak acele adımlar, yargılamanın temel ilkelerinin (farkında olmadan) zedelenmesine yol açabilecek sonuçlar doğurabilecektir. Yargılama sürecini gerçek ortamdan sanal ortama taşımaya yönelik girişimlerde temel yargılama ilkeleri mümkün olduğu ölçüde gözetilerek ölçülülük temelli bir yaklaşım benimsenmesi, “Yargılama İlkeleri” - “Yargılamada Hız ve Kolaylık Arzusu” çatışmasını kazan-kazan ekseninde çözümleyen sonuçlar üretilmesine katkı sunabilecektir. Bu doğrultuda çalışma, hukuk yargılamasında ses ve görüntü aktarımıyla duruşma yapılması özelinde “böyle bir yaklaşımın nasıl geliştirilebileceği sorusunu” masaya yatırmayı amaçlamaktadır. Çalışmanın temel önermesi, çevrimiçi duruşma uygulamalarının fiziki ortamda gerçekleştirilen duruşmaların bir ikamesi olamayacağı ve bu sebeple uygulanma alanının kısıtlanması gerektiğidir. e-duruşma uygulamalarının temel sorunları arasında yer alan duruşma sırasında bağlantı kopması durumunda, o ana dek gerçekleştirilen işlemlerin akıbetinin ne olacağı sorusuna Türkiye gibi kesitli (ardışık), yani birbirini takip eden duruşma modelini benimseyen yargılama sistemlerinde usulî müktesep hakkın doğduğu anı tespit ederek cevap vermeye odaklanan bu çalışmada, usulî müktesep hak müessesinin belirsizliklerinden arındırılmasının e-duruşma uygulamalarındaki önemine vurgu yapılacak ve son olarak, etkili bir dava yönetimi sistemi ile yoğunlaştırılmış duruşma yaklaşımı doğrultusunda bir yargılama süreci tasarımının gerekliliğine kısaca işaret edilecektir.