Bankacı eğitim kavramı bağlamında Türkiye’de din eğitiminin eleştirel analizi

Abstract

Bu makalede geleneksel ve modern eğitim anlayışlarına karşı kuramsal bir eleştiri olarak 20. yüzyılda ortaya çıkmış olan eleştirel pedagojinin anahtar kavramı olan “bankacı eğitim” kavramı din eğitimi açısından yorumlanmış, Türkiye’deki örgün din eğitimi uygulamaları bağlamında bu kavram açısından anlamlı sayılabilecek konular ve sorunlar üzerine bir değerlendirme yapılmıştır. Nitel araştırma mantığıyla hazırlanmış çalışma; başta Freire olmak üzere eleştirel pedagoji alanyazınının incelenmesi ve Türkiye’deki örgün din eğitiminin durumuna ilişkin metin, doküman ve raporların “bankacı eğitim” kavramı bağlamında eleştirel bir yaklaşımla yorumlanmasına dayalıdır. Çalışmada öncelikli olarak eleştirel pedagojinin teorik temeline değinilmiş ve bu yaklaşımın din eğitimi bağlamındaki olası uzanımları tartışılmıştır. Daha sonra “bankacı eğitim” kavramı perspektifinden örgün din eğitiminin bazı güncel sorunları teşhis edilmeye çalışılmıştır. Bu bağlamda din eğitiminde bankacı eğitim olarak nitelenebilecek sorunlar; “nesnel bilgi kaygısı”, “rekabet ve sıralamaya dayalı ölçme-değerlendirme anlayışı” ve “teknik-meslekî bakış açısı” olarak üç başlık altında ele alınmış, sonuç bölümünde bu sorunların giderilmesine yönelik olarak eleştirel pedagojinin bakış açısından hareketle öneriler sunulmuştur.

In this paper, we propose the banking concept of education of critical pedagogy as a useful tool for addressing the some current issues in religious education in Turkey. As a key concept of critical pedagogy that emerged in the 20th century as a theoretical criticism towards the traditional and modern approaches of education, banking concept of education deserves to be interpreted in terms of religious education. In accordance with the purpose, the theoretical grounds of the critica pedagogy has been problematized and discussed the possible contributions of this approach for optimizing the efficiency and effectiveness of the religious education. The article has been conducted in the frame of qualitative research design in order to determine a starting point for a critical pedagogical paradigm in religious education. In order to estimate the value of critical pedagogy for religious education, we firstly reviewed the literature of critical pedagogy –predominantly Paulo Freire’s works-. Secondly, we interpreted several related texts, documents and reports that subject the current situation in religious education practices in Turkey in a critical manner. As a result, we consider the problems of current religious education practices that are able to be debated within the scope of banking concept; “overemphasizing the objective knowledge”, “competition and grading-orientedness in measurement and evaluation” and “technical-career focuseness”. In the conclusion, we discussed how the critical pedagogy can offers conceptional and theoretical contribution for overcoming these problems.