Manevi unsur bağlamında vergi ziyaı kabahatine ilişkin vergi idaresinin uygulamalarının ve Danıştayın bu uygulamalara ilişkin kararlarının kabahatler kanunu ve masumiyet karinesi kapsamında değerlendirilmesi

Abstract

306 Sıra Nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği’nde, kaçakçılık suçunun oluşmasının kastın bulunup bulunmadığının belirlenmesine bağlı olduğu, yapılan incelemelerde sahte veya yanıltıcı belgeleri bilerek ve isteyerek kullananlar hakkında üç kat vergi ziyaı cezası kesilmesi gerektiği belirtilmiştir. Tebliğin devamında ise sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belgeleri bilmeden kullandığı sonucuna varılan mükellefler için, Vergi Usul Kanunu’nun 344/2 maddesi uyarınca bir kat vergi ziyaı cezası kesilmesi gerektiği açıklamasına yer verilmiştir. Bu Tebliğ’e dayalı olarak vergi daireleri, kaçakçılık suçunun söz konusu olduğu durumlarda vergi ziyaı cezasını üç kat olarak uygulamakta, vergi ziyaına sebebiyet verilen diğer her durumda ise mükellef veya sorumlu hakkında ziyaa uğratılan verginin bir katı tutarında vergi ziyaı cezası kesmektedir. Yakın tarihli bir Vergi Dava Daireleri Kurulu kararında,1 vergi idarelerinin bu uygulamasının Danıştay tarafından da benimsendiği görülmüştür. Ancak burada mükellefin veya sorumlunun vergi ziyaına sebebiyet veren fiili bakımından ziyaın ortaya çıktığı her durumda cezalandırılması cihetine gidilmesi, hem Kabahatler Kanunu’na hem de masumiyet karinesine aykırı niteliktedir. Bu düşünce temelinde bu çalışmanın ilk bölümünde vergi ziyaı kabahatinin manevi unsuru, idarenin objektif sorumluluk esasına dayalı olarak bir uygulamaya gidip gitmediği ve Danıştayın bu kabahatin manevi unsuruna ilişkin yaklaşımı; ikinci bölümünde ise mevcut uygulamanın masumiyet karinesine aykırı olup olmadığı hususu değerlendirilecektir.