Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının ütopyaları /distopyalarında vatandaşlık

Abstract

21. yüzyılda sağlık, finans ve teknoloji alanında yaşanan gelişmeler insanlığı gelecekte nelerin beklediğine dair soruları tekrar gündeme getirmiştir. Koronavirüs salgını, yapay zekâ, kripto para gibi konular alışılmış davranış ve düşünce kalıplarını değişmeye zorlamaktadır. Bu bağlamda ideal toplum kurguları üretmek duyarlı, katılımcı vatandaşlık tutum, bilgi ve davranışları geliştirmede yardımcı olabilir. Bu araştırma sosyal bilgiler öğretmen adaylarının vatandaşlıkla ilgili gelecek kurgularını incelemeyi amaçlamaktadır. Araştırma öğretmen adaylarının ütopik/distopik kurgularında vatandaşlığa, vatandaşların rol ve sorumluluklarına insan hakları, demokrasi, katılım, siyaset, devlet, anayasa kavramlarına nasıl yer verdiğini göstermesi bakımından önemlidir. Vatandaşlık gibi kapsamlı bir kavramı bütüncül olarak ele alabilmek amacıyla bu araştırmada anlatı araştırma deseni tercih edilmiştir. Araştırma verilerini 44 öğrencinin oluşturduğu 10 farklı ütopik/distopik hikâye oluşturmaktadır. Verilerin analizinde problem çözüm anlatı analiz tekniği uygulanmıştır. Araştırma sonuçları, öğretmen adaylarının lider odaklı bir siyasal sistem tasarladıklarını, karar vericileri “iyi” veya “kötü” olarak betimlenen liderler olarak tayin ettiklerini göstermektedir. Öte yandan öğretmen adaylarının ideal katılım biçimi olarak genelde sadece seçimleri işaret ettiği gözlenmiştir. Seçimler anlatıların çoğunda tek demokratik katılım biçimi olarak ele alınırken, sınırlı sayıdaki anlatıda diğer katılım biçimlerine yer verilmektedir. Sonuçlardan hareketle katılıma odaklanan uygulamalı yeni çalışmaların gerçekleştirilmesi ve öğretmen eğitiminde vatandaşlık kuramlarının etkili öğretim yöntem ve teknikleriyle daha güçlü bir şekilde ele alınması önerilmiştir.

The current global issues in health, finance, and technology in the 21st century have brought up significant questions about the future of humanity. Based on current issues, scholars argue that consequences of social conditions and expected current and future roles and responsibilities of citizens should be addressed in citizenship education. Creating fictions regarding ideal society can improve responsible, participatory citizenship attitudes, knowledge and behaviors. In this context, utopian/dystopian fictions have a potential on developing students' imagination of the social, political and cultural structure of society. This research aims to examine the fictional utopian and dystopian stories of pre-service social studies teachers about citizenship. Narrative inquiry design was implemented in this study in order to be able to study the notion of citizenship holistically. The research data consists of 10 different utopian/dystopian stories created by 44 students. In the analysis of the data, the problem solution narrative analysis technique was applied. The results of the research show that preservice teachers envision a leader-oriented political system, and they portray decision makers as leaders who are described as "good" or "bad". On the other hand, it is inferred that pre-service teachers’ ideal participation type is elections. While elections are handled as the only form of democratic participation in most of the narratives, few narratives include other forms of participation such as protest, petition.