Arapçada kıyas ve basra ile Kûfe dil ekollerindeki rolü

Abstract

Bu araştırma Arap dilinde kıyası incelemiş ve Basra ve Kûfe dil ekollerindeki rolünü tespit etmeyi amaçlamıştır. Çalışma giriş ve sonuç kısımları hariç iki bölümden oluşmaktadır. Giriş kısmında araştırmanın amacı, kapsamı, yöntemi ve kaynakları üzerinde durulmuştur. Birinci bölümde kıyas kavramının tanımı, rükünleri ve çeşitleri ele alınmıştır. İkinci bölümde ise kıyasın Basra ve Kûfe dil ekollerindeki rolü farklı nahiv konuları üzerinden tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu çalışmayla Basra ve Kûfeli nahivcilerin dil çalışmalarında kıyası etkin bir şekilde kullandıkları görülmüştür. Ayrıca bu araştırmayla kıyasın gerek aynı ekol içerisinde gerekse iki ekol arasındaki nahiv tartışmalarının yaşanmasında ve farklı görüşlerin ortaya çıkmasında önemli bir etkiye sahip olduğu da tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Dil, Nahiv, Basra Ekolü, Kûfe Ekolü, Kıyas. This study aims to examine al-qiyâs (analogy) in Arabic language and to identify its role in Basra and Kûfa's language schools. The study consists of two parts except the introduction and conclusion. The introduction focuses on the aim, scope, methodology and resources of the research. The first part discusses the definition, ruminations and varieties of the concept of al-qiyâs while the second part tries to identify the role of al-qiyâs in Basra and Kûfa's language schools through different grammar subjects. This study showed that Basra and Kûfic grammars use al-qiyâs effectively in language studies. It was also found that al-qiyâs has an important effect on discussions made in the same school or between two schools and on the appearance of different views. Key Words: Language, Grammar, Basra Schools, Kûfa Schools, al-Qiyâs.