İbn Haldun'da din-iktisat ilişkisi

Abstract

Bu çalışmada 14. yüzyılda yaşamış olan Arap bilgini İbn Haldun'un iktisadi düşüncelerinin din ile olan ilişkisi açıklanmaya çalışılmıştır. İbn Haldun döneminin İslam âlimlerinden farklı olarak her şeyi İslam ve Kur'an açısından yorumlama çabasında bulunmamıştır. Olayları olduğu gibi aktarmaya çalışmıştır. Bunu yaparken içinde bulunduğu toplumun ve aldığı eğitimin düşünceleri ve söyledikleri üstündeki etkisi görülmektedir.Kendisinden önce de İslam bilginlerince iktisadi konularda çalışmalar yapılmasına rağmen, İbn Haldun iktisadi faaliyetleri kendinden öncekilerden çok daha farklı şekilde açıklamıştır. İbn Haldun iktisadi faaliyetleri, ilk defa kendisinin inşa ettiği ?Umran? ilmi etrafında açıklama yoluna gitmiştir. Bu anlamda toplumsal hayatın doğuş, yükseliş ve çöküş süreçlerinde iktisadi faaliyetlerin önemli bir etken olduklarını belirten İbn Haldun, ahlakın da bu faaliyetleri yerine getirmede yol gösterici olduğunu belirtmektedir.İbn Haldun'un toplumsal hayatın nasıl daha iyi ve uzun ömürlü olabileceği hakkında yaptığı açıklamalar ve bu açıklamalarında iktisadi faaliyetleri merkezi bir konuma yerleştirmesi, bu çalışmayı yapmamızdaki en önemli faktörlerden biridir. Günümüz dünyasında birçok devletin toplumsal yozlaşmayı devletlerinin geleceği için en büyük tehlike olarak görmeleri ve bu durumu önlemek için yollar aramaları akıllara bundan 700 yıl önce bu konuda çalışmalar yapan İbn Haldun'u getirmektedir.Çalışmamızda öncelikle İbn Haldun'un kim olduğu açıklanmaktadır. Sonrasında iktisat biliminin tarihi devirler içerisindeki gelişimi ve din ile etkileşimi izah edildikten sonra İbn Haldun'un iktisadi görüşleri ve bunların din ile etkileşimi açıklanmaya çalışılmaktadır. Bunu yaparken de İbn Haldun'un eserlerinden en önemlisi olarak görülen Kitab'ul İber'in giriş kısmını oluşturan Mukaddime adlı eseri çalışmamızın temel kaynağıdır. In this work, it is tried to explain the relationship between the financial and religious thoughts of Ibn Khaldun; an Arabic scholar lived in 14.century. Unlike the Islamic scholar of that century, Ibn Khaldun doesn't try to comment everything from the point of Koran and Islam. He tries to express events as they are. Doing this, the impact of his society and his education can be seen.Although there were some financial studies by Islamic scholars before him, Ibn Khaldun explained economical activities in a different way. With this aspect he can be thought as first. He tries to explain the economical activities according to Umran science that is pronounced by him for the first time. In this sense, he states that economical activities are important factors in the birth, progress and the fall of a society and he states that morality is an advisor fulfilling these activities.He locates the economical activities in the center while explaining how the social life can be better and long lived. And this is one of the most important factors why we do this work. Today many countries consider the social corruption as the biggest danger for the future of their countries and they search ways to prevent this. So, this situation makes us remember Ibn Khaldun who studied in this field 700 years ago.In this work, firstly, it is explained who Ibn Khaldun is. Then it is mentioned his contributions on the improvement of economics and its interaction with religion throughout history. And then it is tried to explain Ibn Khaldun's thoughts and their interaction with religion. Mukaddime, the introduction of Kitab'ul Iber by Ibn Khaldun, will be primary resource for our study.